logo stadsmuseum Lier

Familieportret

Objectnummer: 
0052
Objectnaam: 
schilderij
Datering: 
1561 – 1561
Vervaardiger: 
Frans Floris
Materiaal: 

hout (drager), olieverf (medium)

Techniek: 

geschilderd (geheel)

Afmetingen: 

(zonder lijst) hoogte 130 cm, (zonder lijst) breedte 227 cm, (met lijst) hoogte 151.6 cm, (met lijst) breedte 246.3 cm, (met lijst) diepte 8.5 cm

Opschriften en merken: 

inscriptie (boven- en onderzijde lijst) : Ut nil concordi thalamo felicius omni in vita esse potest, et sine lite toro: / sic mage iucundum nihil est, quam cenrere gnatos concordeis niveo pectore pace frui. 1561, inscriptie (onder het portret dat op de wand achter de personages hangt) : Obyt A° A Christo nato 1559 x Jan. / Annos Natus - LVIII

Beschrijving: 

Een familie is gegroepeerd rond een tafel in een vertrek. Aan de linkerzijde is een venster dat uitkijkt op een landschap aan een rivier of een zee. Op de tafel ligt een tafelkleed in gele, rode, vaalblauwe en lichtgele kleuren. Centraal hierop is een wit doek opengevouwen waarop vruchten en groenten zijn uitgestald: een appel en een opengesneden granaatappel, een half opengesneden meloen, een tros blauwe druiven, een pompoenachtige vrucht of een kalebas, een mispel, een rode, een bruingele en een gele perzikachtige, hartvormige vrucht en een artisjok. Een halfgevuld wijnglas en een stuk brood zijn naast het fruit geplaatst. Centraal in de ruimte hangt het portret van een man. Zijn weduwe zit achter de tafel en schilt een appel. Aan haar linkerzijde zit, met een luit in de handen, haar oudste zoon. Met hem verbonden door het musiceren is zijn vrouw, die hem op het virginaal, beschilderd met twee vogeltjes en een bundel pijlen, begeleidt. Een hondje springt tegen haar knie. Naast de hond heeft de schilder een wezel- of otterachtig dier (mangoest) weergegeven. Twee kinderen, waarschijnlijk van het musicerende paar, bevinden zich aan het andere eind van de tafel. Het kleinste kind, dat op de schoot zit bij een oudere vrouw, een dienstmeid of een verre verwante, heeft een rinkebel vast. Voor de andere leden van de familie is de verwantschap minder vaststaand. De vrouw rechts van de luitspeler is mogelijk diens zuster, met haar echtgenoot achter haar. De jongen en het meisje achter de weduwe zijn mogelijk nog twee van haar ongehuwde kinderen. De man met de volle baard, bovenaan rechts, en de vrouw naast hem, zijn mogelijk de ouders van de virginaal spelende vrouw. De jonge vrouw naast hen is wellicht haar zuster.
Het groepsportret symboliseert de familiale samenhorigheid en de eerbied voor het verleden. Interpretatie inscripties: zoals de vader tijdens zijn leven het geluk heeft gekend van een voorspoedig huwelijk, zo is het hem na zijn dood nog een vreugde neer te zien op zijn afstammelingen die eendrachtig en zonder wederzijds wantrouwen van het leven genieten. De concordia, de eensgezindheid tussen vader en moeder, wordt in de jongere generatie voortgezet. Aandenken aan de overleden vader en uitdrukking van de gevoelens van samenhorigheid die zijn nakomelingen verbinden. Het schilderij stond lang bekend als de Familie van Berchem, gebaseerd op de mondelinge overlevering dat het zou afkomstig zijn van Hendrik-Antoon van Berchem, heer van Tongelaer. Pogingen om elk personage te identificeren als een familielid van de familie Van Berchem zijn weinig overtuigend.